Биринчи бөлүктө биз Кыргызстан Бажы биримдигинин (ЕАЭБ) өлкөлөрүндө талап кылынган К4 жана К5 экологиялык класстагы дизель отунун өндүрүүгө жана сатууга өтүү боюнча кийинкиге калтыруу алганын (буга дээрлик бардык коңшу өлкөлөр өткөн) айтып өттүк. Ошондой эле “Джунда” ЧКП заводду модернизациялоо боюнча масштабдуу долбоорду ишке киргизгенин, ал аяктагандан кийин биздин завод К4 жана К5 классындагы дизелдик отунду чыгара аларын белгилешти.
Акыркы жылдары экологияны коргоо жана абанын сапатын жакшыртуу маселелери көптөгөн өлкөлөр, анын ичинде Кыргызстан үчүн барган сайын актуалдуу болуп баратат. Бул багыттагы эффективдүү кадамдардын бири-экологиялык стандарттарга жооп берген жогорку сапаттагы отунду колдонуу. Бул контекстте К4 жана К5 класстагы бензин экологиялык абалды жакшыртуу жана автоунаалардын натыйжалуулугун жогорулатуу үчүн маанилүү курал болуп саналат. Бул отун Кыргызстандын экологиясын коргоого кандай салым кошо аларын жана ал автотранспорт каражаттарына кандай артыкчылыктарды берерин карап көрөлү.
“К4 ЖАНА К5 КЛАССЫНДАГЫ ОТУНДУН”ЭКОЛОГИЯГА ПАЙДАСЫ
1. Булгоочу заттардын чыгарылышын азайтуу
К4 жана К5 класстарындагы Бензин күкүрт жана ароматтык углеводороддор сыяктуу зыяндуу аралашмалардан жогорку деңгээлде тазаланат. Айрыкча К5 отун күкүрттүн курамында кыйла аз, бул күкүрт диоксидинин (ОС2) жана башка булгоочу заттардын бөлүнүп чыгышын азайтууга жардам берет. Бул абанын сапатын жакшыртууга түздөн-түз таасир этет, анткени кислота жамгырынын пайда болушун азайтып, атмосферанын булгануу деңгээлин төмөндөтөт.
2. Экологиялык көрсөткүчтөрдү жакшыртуу
К5 отун кыймылдаткычта таза күйүүнү камсыз кылат, натыйжада көө бөлүкчөлөрү жана көмүртек кендери азаят. Бул азот кычкылынын (ЖКК) жана көмүртектин (ЖКК) бөлүнүп чыгышын азайтууга жардам берет, бул өз кезегинде адамдын ден-соолугуна жана экосистемага терс таасирин азайтат.
3. Жаратылыш ресурстарына тийгизген таасирин азайтуу
Таза күйүүчү май кыймылдаткычтарды тез-тез тейлөөгө жана оңдоого болгон муктаждыкты азайтат, бул өз кезегинде айлана-чөйрөгө терс таасирин тийгизиши мүмкүн болгон калдыктарды жана колдонулган тетиктерди азайтат.
“К4 ЖАНА К5 КЛАССЫНДАГЫ КҮЙҮҮЧҮ МАЙ”УНААЛАРЫ ҮЧҮН АРТЫКЧЫЛЫКТАР
1. Мотордун натыйжалуулугун жогорулатуу
К4 жана К5 класстагы бензиндин курамында булгоочу заттар аз болгондуктан, кыймылдаткычтын натыйжалуу иштешине шарт түзөт. Таза күйүүчү май толук жана сапаттуу күйүүгө өбөлгө түзөт, бул унаанын жалпы иштешин жана күйүүчү майдын эффективдүүлүгүн жакшыртат.
2. Мотордун эскиришин азайтуу
Бензиндин зыяндуу аралашмаларынын азайышы кыймылдаткычта көмүртек кендеринин жана көөнүн пайда болушун азайтат, бул анын бышыктыгына жана ишенимдүүлүгүнө өбөлгө түзөт. Бул ошондой эле бузулуу жыштыгын жана оңдоо зарылдыгын азайтат, бул өз кезегинде операциялык чыгымдарды азайтат.
3. Эмиссияны контролдоо тутумдарынын иштешин жакшыртуу
К5 күйүүчү майы каталитикалык конвертерлер жана кычкылтек сенсорлору сыяктуу эмиссияны көзөмөлдөө системаларынын натыйжалуу иштешине жардам берет. Бул алардын эрте бузулуу коркунучун азайтат жана унаанын оптималдуу экологиялык көрсөткүчтөрүн сактоого жардам берет.
ЖЫЙЫНТЫК
Кыргызстанда К4 жана К5 класстагы бензинди колдонуу экологиялык абалды жакшыртууга жана автотранспорт каражаттарынын натыйжалуулугун жогорулатууга карай маанилүү кадам болуп саналат. Таза отун булгоочу заттардын бөлүнүп чыгышын азайтууга жардам берет, абанын сапатын жакшыртат жана адамдын ден соолугуна жана айлана-чөйрөгө терс таасирин азайтат. Ошол эле учурда, ал унаалар үчүн олуттуу артыкчылыктарды берет, мисалы, алардын иштешин жана бышыктыгын жогорулатуу.
Ошентип, жогорку сапаттагы отунга өтүү экологияны коргоо боюнча аракеттерди гана колдобостон, Кыргызстанда таза жана туруктуу транспорт системасын түзүүгө көмөктөшүү менен автоунаа ээлерине да пайда алып келет.